Specyfika bezdomności związanej z migracją na terenie rzymskiej aglomeracji miejskiej /Epilog 2: 3E

Bezdomność jest jednym z najbardziej widocznych i palących problemów społecznych we współczesnych aglomeracjach miejskich, a migracja dodatkowo komplikuje tę sytuację. W Rzymie, będącym jednym z największych miast Europy, zjawisko bezdomności związanej z migracją przybiera specyficzne formy, wynikające zarówno z historycznych, kulturowych, jak i politycznych uwarunkowań. W artykule omówiona zostanie specyfika tej formy bezdomności, jej przyczyny oraz sposoby, w jakie społeczeństwo i instytucje starają się radzić sobie z tym wyzwaniem.

Migracja, a bezdomność w Rzymie

Rzym jako centrum migracyjne

Rzym, jako stolica Włoch i siedziba wielu międzynarodowych instytucji, takich jak Watykan czy UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees, czyli Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do Spraw Uchodźców), przyciąga zarówno migrację wewnętrzną, jak i zewnętrzną. UNHCR to agencja ONZ odpowiedzialna za ochronę uchodźców oraz zapewnienie im pomocy humanitarnej. UNHCR działa na rzecz osób zmuszonych do ucieczki przed prześladowaniami, wojną, przemocą lub naruszeniami praw człowieka, zapewniając im schronienie, pomoc medyczną, edukację, a także wsparcie w procesie reintegracji lub osiedlania się w nowych krajach.

Rzym od dziesięcioleci stanowi punkt docelowy dla migrantów z Afryki, Bliskiego Wschodu, Europy Wschodniej oraz Azji Południowej. Wielu z nich trafia do Rzymu z nadzieją na lepsze życie, ale zderza się z trudnościami takimi jak brak legalnej pracy, ograniczony dostęp do mieszkań i biurokratyczne bariery w procesie integracji .

Charakterystyka migrantów w kryzysie bezdomności

Migranci bezdomni w Rzymie to głównie osoby samotne, choć coraz częściej także rodziny z dziećmi . Wyróżnia się wśród nich kilka grup:

• Osoby ubiegające się o azyl i uchodźcy, którzy po uzyskaniu ochrony międzynarodowej tracą prawo do zamieszkania w ośrodkach recepcyjnych.

• Migranci ekonomiczni, którzy przybywają bez odpowiednich środków finansowych lub możliwości pracy.

• Nieudokumentowani migranci, którzy nie mają dostępu do pomocy instytucjonalnej z powodu braku legalnego statusu .

Jakie są przyczyny bezdomności wśród migrantów?

Brak dostępnego mieszkalnictwa

W Rzymie, podobnie jak w wielu innych europejskich metropoliach, brakuje tanich mieszkań dostępnych dla osób o niskich dochodach. Migranci, nawet ci legalni, często zmagają się z dyskryminacją na rynku mieszkaniowym, co skazuje ich na życie w nieformalnych osiedlach lub na ulicach .

Bariery biurokratyczne

Złożony system biurokratyczny Włoch utrudnia migrantom dostęp do usług socjalnych. Wiele z nich wymaga stałego adresu zamieszkania, co stawia osoby bezdomne w sytuacji błędnego koła .

Problemy na rynku pracy

Migranci w Rzymie często pracują w sektorach niskopłatnych i nieformalnych, takich jak sprzątanie, budownictwo czy rolnictwo, co nie pozwala im na stabilizację finansową. W przypadku utraty pracy szybko wpadają w spiralę ubóstwa, która prowadzi do bezdomności .

Specyfika bezdomności migracyjnej w Rzymie

Nieformalne osiedla i przestrzenie publiczne

Migranci bezdomni często zajmują opuszczone budynki, mosty i tunele w obrębie miasta. W Rzymie powstały również nieformalne obozowiska na obrzeżach, takie jak te w okolicach stacji Tiburtina czy nad rzeką Tyber . Warunki życia w tych miejscach są bardzo trudne, z ograniczonym dostępem do wody, energii elektrycznej i opieki zdrowotnej.

Wpływ religii i kultury

Rzym jako miasto o silnych korzeniach katolickich przyciąga również migrantów poszukujących schronienia w instytucjach kościelnych. Caritas i inne organizacje związane z Kościołem katolickim odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu pomocy humanitarnej, takiej jak schronienie, żywność i pomoc prawna .

Współpraca międzynarodowa i rola organizacji pozarządowych

Współpraca międzynarodowa jest szczególnie widoczna w działaniach organizacji takich jak Médecins Sans Frontières czy Save the Children, które pomagają w łagodzeniu skutków bezdomności wśród migrantów. Rzym, jako siedziba wielu instytucji pozarządowych - NGO (Non-Governmental Organization), stał się ważnym centrum działań humanitarnych, chociaż ich efektywność często ograniczana jest przez niewystarczające fundusze i biurokrację .

Jakie są konsekwencje społeczne i moralne bezdomości?

Marginalizacja i wykluczenie społeczne

Migranci bezdomni w Rzymie często padają ofiarą stygmatyzacji, co prowadzi do ich dalszej marginalizacji. W społeczeństwie dominuje postrzeganie ich jako "problemu", co utrudnia ich integrację i dostęp do pomocy .

Wyzwania moralne i etyczne

Z perspektywy moralnej bezdomność wśród migrantów ujawnia poważne problemy związane z niesprawiedliwością społeczną. Z jednej strony, bogate miasta takie jak Rzym powinny być miejscami, które oferują wsparcie potrzebującym. Z drugiej strony, ograniczone zasoby i napięcia polityczne sprawiają, że problem ten pozostaje nierozwiązany .

Jakie są możliwe strategie rozwiązań?

Programy mieszkaniowe i pomoc instytucjonalna

Rozwój programów taniego mieszkalnictwa i poprawa dostępności mieszkań socjalnych mogłyby znacznie zmniejszyć problem bezdomności wśród migrantów. Organizacje takie jak UNHCR sugerują również wzmocnienie programów integracyjnych dla osób objętych ochroną międzynarodową .

Reforma systemu azylowego

Konieczne są zmiany w systemie przyznawania azylu, aby osoby uzyskujące status uchodźcy miały dostęp do długoterminowego wsparcia w zakresie mieszkalnictwa i zatrudnienia .

Edukacja i programy przeciwdziałania dyskryminacji

Programy edukacyjne dla społeczności lokalnych mogą pomóc w zmniejszeniu stygmatyzacji migrantów. Z kolei szkolenia zawodowe dla migrantów mogłyby zwiększyć ich szanse na znalezienie stabilnej pracy .

Bezdomność związana z migracją na terenie rzymskiej aglomeracji miejskiej jest złożonym problemem, który wynika z połączenia czynników ekonomicznych, społecznych i politycznych. Choć istnieją liczne inicjatywy wspierające migrantów, problem ten wymaga bardziej zintegrowanych i długofalowych rozwiązań. Z perspektywy moralnej jest to wyzwanie, które wymaga zarówno empatii, jak i konkretnych działań na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym.

Bibliografia

1. Agier, M. On the Margins of the World: The Refugee Experience Today. Cambridge: Polity Press, 2008.

2. Bauman, Z. Płynna nowoczesność. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006.

3. Caritas Italiana. Rapporto sulla povertà e l'esclusione sociale. Rzym: Caritas Italiana, 2022.

4. UNHCR. Global Trends in Forced Displacement. Genewa: UNHCR, 2022.

5. Sapienza, G., De Luca, A. "Homelessness and Migration in Rome: A Socioeconomic Perspective." Journal of Urban Studies, 45(3), 2020.

6. Zuboff, S. The Age of Surveillance Capitalism. New York: Public Affairs, 2019.

7. Castles, S., Miller, M. J. The Age of Migration: International Population Movements in the Modern World. London: Macmillan, 2009.

8. Medecins Sans Frontieres. Reports on Urban Homelessness. MSF Publications, 2021.

9. Schmid, H. "Urban Policies and Homelessness in European Capitals." European Journal of Social Policy, 12(4), 2019.

10. Eurostat. Statistical Overview of Migration and Housing in Italy. Brussels: European Commission, 2022.