Tarczyca a zdrowie – jakie objawy mogą świadczyć o zaburzeniach hormonalnych?

Tarczyca to niewielki, motylkowaty gruczoł położony w przedniej części szyi, który odgrywa ogromną rolę w regulacji wielu procesów metabolicznych. Jej hormony – tyroksyna (T4) i trijodotyronina (T3) – wpływają na niemal każdy narząd w organizmie, regulując tempo przemiany materii, temperaturę ciała, pracę serca, układ nerwowy i funkcje rozrodcze¹. Zaburzenia w pracy tarczycy są dość powszechne i często mają charakter przewlekły, a ich objawy bywają niespecyficzne i mylące.

Nadczynność i niedoczynność tarczycy

Dwa główne typy zaburzeń to nadczynność (hipertyreoza) i niedoczynność (hipotyreoza). W nadczynności tarczyca produkuje zbyt dużo hormonów, co przyspiesza metabolizm. Objawy mogą obejmować:

• nerwowość, drażliwość,

• szybkie bicie serca (tachykardia),

• utratę masy ciała mimo zwiększonego apetytu,

• nadmierne pocenie się, nietolerancję ciepła,

• zaburzenia miesiączkowania,

• drżenie rąk,

• biegunki².

Z kolei niedoczynność oznacza niedobór hormonów tarczycy, co spowalnia funkcjonowanie całego organizmu. Objawy to m.in.:

• przewlekłe zmęczenie,

• przyrost masy ciała,

• zaparcia,

• suchość skóry,

• uczucie zimna,

• depresyjny nastrój,

• problemy z koncentracją i pamięcią ("mgła mózgowa"),

• łamliwość włosów i paznokci³.

  
  

Tarczyca a wygląd szyi

W przypadku niektórych chorób tarczycy – zwłaszcza wole (powiększenie gruczołu) lub choroby Hashimoto – może pojawić się widoczne zgrubienie w przedniej części szyi. Czasem występują także trudności w przełykaniu lub uczucie ucisku w gardle⁴.

Choroby autoimmunologiczne

Najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy jest przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy, znane jako choroba Hashimoto. Jest to schorzenie autoimmunologiczne, w którym organizm produkuje przeciwciała atakujące własne komórki tarczycowe. Z kolei choroba Gravesa-Basedowa, także o podłożu autoimmunologicznym, jest główną przyczyną nadczynności⁵.

Diagnostyka

Podstawą diagnostyki są badania laboratoryjne: oznaczenie poziomu TSH (hormonu tyreotropowego), fT4 i fT3, a w niektórych przypadkach także przeciwciał przeciwtarczycowych (anty-TPO, anty-Tg, TRAb). W razie potrzeby wykonuje się również USG tarczycy⁶.

Tarczyca a inne układy ciała

Zaburzenia pracy tarczycy wpływają nie tylko na metabolizm, ale także na:

• serce – niedoczynność może prowadzić do bradykardii, a nadczynność do arytmii,

• układ nerwowy – niedobór hormonów tarczycy może pogarszać nastrój i funkcje poznawcze,

• płodność – zarówno nadczynność, jak i niedoczynność mogą zaburzać owulację i prowadzić do trudności z zajściem w ciążę,

• skórę i włosy – mogą wystąpić suchość, łuszczenie, wypadanie włosów⁷.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Jeśli obserwujesz u siebie przewlekłe zmęczenie, problemy z wagą, zaburzenia nastroju, wahania temperatury ciała, problemy z miesiączką lub zauważysz zmianę w obrysie szyi, warto wykonać badania tarczycy i skonsultować się z lekarzem – najlepiej endokrynologiem.

Tarczyca, choć niewielka, ma ogromne znaczenie dla zdrowia całego organizmu. Jej zaburzenia mogą manifestować się różnorodnymi, pozornie niezwiązanymi objawami. Wczesne rozpoznanie i leczenie są kluczowe dla zapobiegania powikłaniom oraz poprawy jakości życia.

Przypisy:

1. Vanderpump MPJ. "The epidemiology of thyroid disease." Br Med Bull. 2011.

2. Ross DS et al. "Diagnosis of hyperthyroidism." UpToDate. 2024.

3. Garber JR et al. "Clinical practice guidelines for hypothyroidism in adults." Endocr Pract. 2012.

4. Wartofsky L. "Thyroid nodule and goiter." Med Clin North Am. 2012.

5. Antonelli A et al. "Autoimmune thyroid disorders." Autoimmun Rev. 2015.

6. Biondi B, Cooper DS. "The clinical significance of subclinical thyroid dysfunction." Endocr Rev. 2008.

7. American Thyroid Association. "Thyroid function and health." 2023.