Podatki jako fundament państwa: perspektywa jednostki w lokalnym świecie fiskalnym / Niemcy

W Niemczech, podobnie jak w innych krajach, obowiązek podatkowy stanowi podstawę finansowania wydatków publicznych, w tym na edukację, opiekę zdrowotną, infrastrukturę oraz usługi socjalne. System podatkowy w Niemczech jest dość skomplikowany i obejmuje różne rodzaje podatków, które mają różne stawki oraz zasady obliczania, w zależności od rodzaju dochodów i aktywów. Niemiecki system podatkowy jest progresywny, co oznacza, że osoby o wyższych dochodach płacą wyższe stawki podatkowe.

Podstawy prawne obowiązku podatkowego

Obowiązek podatkowy w Niemczech regulowany jest przez szereg ustaw, z których najważniejsze to:

• Abgabenordnung (AO) – Niemiecka Ordynacja Podatkowa, która reguluje ogólne zasady obliczania, pobierania i kontrolowania podatków. Jest podstawowym aktem prawnym dotyczącym ogólnych przepisów podatkowych w Niemczech.

• Einkommensteuergesetz (EStG) – Ustawa o podatku dochodowym, która reguluje zasady obliczania podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych w Niemczech.

• Umsatzsteuergesetz (UStG) – Ustawa o podatku od wartości dodanej (VAT), która reguluje zasady pobierania tego podatku w Niemczech.

  
  

Podatki dochodowe

W Niemczech najważniejszym podatkiem, który dotyczy większości obywateli, jest podatek dochodowy od osób fizycznych (Einkommensteuer), który reguluje wysokość i sposób obliczania podatku dochodowego od osób fizycznych i przedsiębiorców.

• Obowiązek składania deklaracji podatkowej: Zgodnie z § 46 ust. 1 AO, osoby fizyczne, które osiągają dochód, mają obowiązek składania corocznej deklaracji podatkowej (Steuererklärung). Deklarację składa się, jeśli dochody przekraczają określony próg (w 2024 roku wynosi on 11.604 euro dla osoby samotnej).

• Podstawy obliczania podatku dochodowego: W Niemczech podatek dochodowy jest progresywny. Zgodnie z § 32a EStG stawki podatkowe w 2024 roku wahały się od 0% dla dochodów poniżej 11.604 euro, do 45% dla dochodów powyżej 277.826 euro.

  
  

Podatki lokalne

W Niemczech, oprócz podatków centralnych, istnieją także podatki lokalne, które są pobierane przez władze lokalne. Do najistotniejszych należą:

• Podatek od nieruchomości (Grundsteuer): Jest to podatek, który obciąża właścicieli nieruchomości. Zgodnie z § 1 ust. 1 Gesetz über Grundsteuern, stawki podatku są ustalane przez władze lokalne, jednakże muszą one mieścić się w ramach określonych przez przepisy prawa krajowego.

• Podatek od działalności gospodarczej (Gewerbesteuer): Jest to podatek nakładany na osoby prowadzące działalność gospodarczą. Zgodnie z § 1 Gewerbesteuergesetz, jest on obliczany na podstawie dochodu firmy, a jego wysokość zależy od lokalnych stawek ustalanych przez gminy.

  
  

Podatek VAT (Umsatzsteuer)

W Niemczech podatek VAT reguluje Umsatzsteuergesetz (UStG). Stawki VAT w Niemczech wynoszą:

• Podstawowa stawka VAT: 19% – dotyczy większości towarów i usług.

• Obniżona stawka VAT: 7% – dotyczy niektórych produktów, takich jak żywność, książki czy transport publiczny.

Podatek VAT jest jednym z głównych źródeł dochodów państwa, który jest zbierany zarówno przez przedsiębiorców, jak i konsumentów.

Obowiązek podatkowy i zasady

Zgodnie z Abgabenordnung (AO), obowiązek podatkowy oznacza, że obywatel Niemiec jest zobowiązany do płacenia podatków na rzecz państwa i lokalnych jednostek administracyjnych, jeśli spełnia określone kryteria (np. osiąganie dochodu, posiadanie nieruchomości). Zgodnie z § 38 AO, osoby fizyczne mają obowiązek podania swoich dochodów do opodatkowania.

Obowiązek podatkowy w Niemczech dotyczy także cudzoziemców, którzy mają miejsce zamieszkania w Niemczech lub posiadają w kraju dochody, które podlegają opodatkowaniu. Obywatele Niemiec oraz osoby zamieszkałe w Niemczech są zobowiązani do składania deklaracji podatkowej, niezależnie od tego, czy osiągają dochody z Niemiec, czy z innych krajów.

Ulgi podatkowe i odliczenia

Niemiecki system podatkowy przewiduje również szereg ulg i odliczeń, które mogą obniżyć wysokość zobowiązania podatkowego. Do najważniejszych należą:

• Ulga na dzieci (Kindergeld): Zgodnie z § 31 EStG, rodziny mogą otrzymać świadczenie na każde dziecko, które żyje z rodzicami i jest na ich utrzymaniu. W 2024 roku miesięczna kwota wynosi 250 euro na dziecko.

• Odliczenia od podatku: Osoby fizyczne mogą odliczyć różne wydatki, takie jak darowizny na cele charytatywne, koszty opieki nad dziećmi czy koszty związane z edukacją. Zgodnie z § 10 EStG, można odliczyć także składki na ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne.

  
  

Kontrola podatkowa

Niemiecka administracja podatkowa ma szerokie uprawnienia do kontrolowania przestrzegania obowiązków podatkowych. Zgodnie z Abgabenordnung (AO), urzędnicy skarbowi mają prawo do przeprowadzania kontroli podatkowych w firmach i u osób fizycznych. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, mogą nałożyć kary finansowe lub inne sankcje, w tym karę pozbawienia wolności w przypadkach poważnych oszustw podatkowych.

Obowiązek podatkowy w Niemczech jest ściśle regulowany przez przepisy prawa i obejmuje różne rodzaje podatków, zarówno centralnych, jak i lokalnych. Wysokość podatków zależy od dochodów, rodzaju działalności gospodarczej oraz innych czynników. Niemiecki system podatkowy ma charakter progresywny, a obywatelom przysługują różne ulgi i odliczenia. Z kolei administracja skarbowa dysponuje szerokimi uprawnieniami w zakresie kontroli i egzekwowania obowiązków podatkowych.

Bibliografia:

1. Abgabenordnung (AO) – Niemiecka Ordynacja Podatkowa, dostępna na stronie niemieckiego Ministerstwa Finansów (www.bundesfinanzministerium.de).

2. Einkommensteuergesetz (EStG) – Ustawa o podatku dochodowym, dostępna na stronie niemieckiego Ministerstwa Finansów.

3. Umsatzsteuergesetz (UStG) – Ustawa o podatku od wartości dodanej, dostępna na stronie niemieckiego Ministerstwa Finansów.

4. Gewerbesteuergesetz (GewStG) – Ustawa o podatku od działalności gospodarczej, dostępna na stronie niemieckiego Ministerstwa Finansów.