Młodzi, Kościół i „wyjście awaryjne”: dlaczego znikają po bierzmowaniu?

Współczesny Kościół katolicki w Polsce stoi przed poważnym wyzwaniem: dlaczego tak wielu młodych ludzi przestaje angażować się w życie religijne zaraz po sakramencie bierzmowania? Ten sakrament, tradycyjnie postrzegany jako wejście w dojrzałą wiarę, często staje się symboliczną granicą, za którą młodzież „znika” z praktyk kościelnych[1]. Aby zrozumieć ten fenomen, warto spojrzeć na niego przez pryzmat filozofii religii, duchowości i szerszego kontekstu społecznego.

Filozoficzny wymiar „wyjścia awaryjnego”

Z punktu widzenia filozofii religii, zjawisko odejścia młodych po bierzmowaniu można rozumieć jako przejaw kryzysu autorytetu i sensu. Filozofowie tacy jak Charles Taylor wskazują na „sekularyzację wnętrza” współczesnego człowieka, który coraz częściej sam musi odnajdywać sens życia, niezależnie od instytucji religijnych[2]. Bierzmowanie, będące formalnym potwierdzeniem wiary, może dla młodych oznaczać „zamknięcie drzwi” do dalszego dialogu – jeśli nie znajdą w nim autentycznego wyzwania, poszukiwanie własnej duchowości odbywa się już poza Kościołem.

Duchowość młodych – poszukiwanie autentyczności i doświadczenia

Współczesna duchowość młodzieży często odchodzi od zrytualizowanych form na rzecz osobistych doświadczeń i autentyczności. Młodzi pragną „żywej wiary”, która odpowiada na ich pytania, wątpliwości i trudności, a nie jedynie na formalne wymagania[3]. Bierzmowanie, jeśli odbierane jest jako zakończenie formacji, może być postrzegane jako brak dalszej propozycji duchowego rozwoju. Wielu młodych szuka więc „alternatywnych dróg” – medytacji, duchowości ekumenicznej lub nawet odmiennych tradycji religijnych[4].

Społeczny kontekst i presje indywidualizmu

Społeczeństwo współczesne charakteryzuje się silnym indywidualizmem, który stawia wolność jednostki ponad tradycyjne wspólnoty. Młodzi ludzie doświadczają presji wyboru własnej drogi życiowej, także w sferze religijnej[5]. W tym kontekście Kościół, z jego strukturami i wymogami, może być postrzegany jako instytucja ograniczająca tę wolność. Ponadto, szybkie tempo życia, dostęp do informacji i różnorodność światopoglądów wpływają na postrzeganie religii jako jednego z wielu elementów tożsamości, a nie jej fundamentu[6].

Problemy duszpasterstwa – brak przestrzeni dialogu i wspólnoty

Wielu ekspertów wskazuje, że tradycyjne formy duszpasterstwa nie nadążają za zmieniającymi się potrzebami młodzieży. Młodzi oczekują nie tylko przekazu doktrynalnego, ale przede wszystkim przestrzeni do autentycznego dialogu i wspólnego poszukiwania[7]. Bierzmowanie, jeśli sprowadza się do rytuału bez dalszego wsparcia duchowego i integracji w życiu wspólnoty, staje się „zwolnieniem z obowiązku” zamiast zaproszeniem do głębszej relacji z Bogiem i Kościołem.

Jak odpowiedzieć na wyzwania?

Odpowiedź na zjawisko „wyjścia awaryjnego” powinna być wielowymiarowa. Kościół musi otworzyć się na dialog, tworzyć przestrzenie wspólnotowe, które uwzględniają indywidualne doświadczenia młodych, a także oferować formację integrującą duchowość z życiem codziennym[8]. Ważne jest także uwzględnienie nowych form komunikacji i zaangażowania – od mediów społecznościowych po wolontariat i działalność społeczną.

Znikanie młodych po bierzmowaniu to sygnał, że tradycyjne formy przekazu i zaangażowania wymagają rewizji i pogłębienia. To również zaproszenie do refleksji nad rolą Kościoła w życiu współczesnego człowieka, który pragnie autentycznej duchowości, wolności i wspólnoty. Przyszłość Kościoła zależy od zdolności do spotkania z młodymi w ich realiach i wyzwaniach.

Przypisy

1. M. Kamiński, „Młodzież i Kościół: problemy zaangażowania religijnego w Polsce”, Studia Socjologiczne, 2020, nr 2, s. 45–60.

2. C. Taylor, Sekularyzacja i duchowość współczesna, tłum. J. Zalewski, Warszawa 2017, s. 78–102.

3. E. Mazur, „Duchowość młodzieży w dobie kryzysu instytucji religijnych”, Teologia i Duchowość, 2019, nr 3, s. 34–48.

4. A. Kwiatkowska, Alternatywne formy duchowości młodzieży, Kraków 2021, s. 55–70.

5. J. Nowak, „Indywidualizm a religijność młodzieży”, Zeszyty Socjologiczne, 2018, nr 40, s. 90–104.

6. M. Sobczak, „Globalizacja i religia – wyzwania dla Kościoła”, Studia Teologiczne, 2020, nr 5, s. 120–135.

7. K. Lis, Katecheza młodzieży w Polsce. Wyzwania i perspektywy, Warszawa 2022, s. 110–130.

8. M. Grabowski, Duszpasterstwo młodzieży – nowe wyzwania, Poznań 2023, s. 90–105.