Inny’ według Tischnera – o budowaniu wspólnoty za granicą

Familiaris
27 lip
2 minut(y) czytania

Współczesny świat cechuje się ogromną mobilnością ludzi, którzy z różnych powodów decydują się na opuszczenie ojczyzny i rozpoczęcie życia w nowym kraju. Migracja to złożone zjawisko społeczno-kulturowe, które niesie za sobą zarówno szanse, jak i wyzwania. W tym kontekście warto sięgnąć do refleksji filozoficznych Józefa Tischnera, który w swoich rozważaniach na temat wolności i odpowiedzialności dostarcza inspirującej perspektywy na problematykę emigracji.

Wolność jako fundament wyboru migracyjnego

Józef Tischner, wybitny polski filozof i teolog, podkreślał, że wolność nie jest jedynie brakiem zewnętrznych ograniczeń, ale przede wszystkim świadomym wyborem i otwarciem na możliwość działania. Wolność według Tischnera to „wolność do” – zdolność do kształtowania własnego życia i podejmowania decyzji w duchu odpowiedzialności za siebie i innych[1].

W kontekście emigracji, decyzja o wyjeździe jest manifestacją wolności jednostki. Migranci często podejmują tę decyzję, by realizować swoje aspiracje, zapewnić lepsze warunki życia rodzinie czy uciec od zagrożeń politycznych i ekonomicznych. Wolność wyboru miejsca życia jest jednak obwarowana licznymi trudnościami, które wymagają nie tylko odwagi, ale i dojrzałej odpowiedzialności.

Odpowiedzialność wobec siebie i innych

Tischner wskazywał, że wolność nie może funkcjonować bez odpowiedzialności. Człowiek wolny jest jednocześnie człowiekiem odpowiedzialnym – za własne czyny, ich skutki oraz za relacje z innymi ludźmi[2]. W migracyjnym doświadczeniu odpowiedzialność ta nabiera szczególnego znaczenia.

Emigranci muszą mierzyć się z wyzwaniami związanymi z adaptacją w nowym środowisku, a także z troską o pozostawionych w kraju bliskich. Odpowiedzialność ta ma wymiar zarówno osobisty, jak i społeczny. Z jednej strony chodzi o dbałość o własne życie i rozwój, z drugiej – o utrzymanie więzi rodzinnych i kulturowych, a także o wnoszenie wartości do społeczeństwa przyjmującego.

Emigracja jako doświadczenie etyczne

Dla Tischnera życie jest przede wszystkim relacją, a każda decyzja – także ta o emigracji – wpisuje się w sieć etycznych zobowiązań. W obliczu migracji nie można zapominać o fundamentalnej godności człowieka i potrzebie wzajemnego szacunku[3]. Migranci, podejmując trud zmiany środowiska, uczestniczą w tworzeniu nowej wspólnoty, której integralnym elementem jest odpowiedzialność za drugiego człowieka.

Z filozoficznego punktu widzenia, emigracja jest więc nie tylko procesem społecznym czy ekonomicznym, ale również głębokim doświadczeniem etycznym, w którym człowiek mierzy się z pytaniami o sens życia, tożsamość i współodpowiedzialność.

Rozważania Józefa Tischnera na temat wolności i odpowiedzialności są szczególnie wartościowe dla zrozumienia sytuacji emigrantów. Wolność wyboru migracyjnego musi iść w parze z odpowiedzialnością za własne życie i relacje z innymi, co stanowi wyzwanie, ale także szansę na twórcze uczestnictwo w nowej rzeczywistości. Tischnerowska filozofia przypomina, że wolność bez odpowiedzialności staje się iluzją, a prawdziwe życie to świadome i etyczne angażowanie się w świat.