Tłusty Czwartek – od dawnych zwyczajów do współczesnej uczty.

27 lut3 minut(y) czytania

Tłusty Czwartek to jedno z najbardziej lubianych świąt, związane z obfitym spożywaniem słodkich wypieków, zwłaszcza pączków i faworków. Jest to dzień rozpoczynający ostatni tydzień karnawału, przed Wielkim Postem. Tradycja ta sięga średniowiecza i na przestrzeni wieków ewoluowała, dostosowując się do zmieniających się gustów i zwyczajów. W 2025 roku Tłusty Czwartek przypada na 27 lutego.

"Powiedział Bartek, że dziś Tłusty Czwartek,

a Bartkowa uwierzyła, dobrych pączków nasmażyła."

Historia Tłustego Czwartku

Korzenie tego zwyczaju sięgają czasów pogańskich, kiedy to organizowano uczty związane z pożegnaniem zimy i powitaniem wiosny. W średniowieczu obchody Tłustego Czwartku były częścią przygotowań do Wielkiego Postu i obejmowały spożywanie tłustych potraw, takich jak mięsa, smalec oraz wypieki [1]. Już w starożytnym Rzymie istniał zwyczaj objadania się tłustymi potrawami przed okresem postu. W Polsce, w czasach średniowiecza, w tym dniu na stołach gościły głównie potrawy mięsne, słonina, skwarki i chleb. Popularne były również pączki – jednak w innej formie niż dziś. Były to twarde, wytrawne kulki z ciasta chlebowego nadziewane słoniną.

Z biegiem lat smak pączków ewoluował

Pierwsze pączki różniły się od współczesnych - były wytrawne i wypełnione skwarkami. Dopiero w XVI-XVII wieku pojawiła się ich słodka wersja, inspirowana kuchnią arabską i niemiecką [2]. Zaczęto je przygotowywać w wersji słodkiej, smażąc na smalcu i nadziewając konfiturą różaną. To wtedy pojawiło się również przekonanie, że kto w Tłusty Czwartek nie zje ani jednego pączka, ten nie będzie miał szczęścia przez cały rok.

"Gdy Tłusty Czwartek pączki przynosi, rok będzie szczęśliwy i pełen radości."

Tradycje i Zwyczaje

Obchody Tłustego Czwartku różnią się w zależności od regionu, ale dominują dwa klasyczne wypieki:

Pączki – słodkie drożdżowe ciastka smażone na głębokim oleju, zazwyczaj wypełnione marmoladą, różą lub budyniem.
Faworki (chrust) – lekkie i kruche ciasteczka smażone w głębokim tłuszczu i posypane cukrem pudrem.

Istnieje przesąd, że kto w Tłusty Czwartek nie zje pączka, temu nie będzie się wiodło przez resztę roku [3].

Wierzono, że jeśli w Tłusty Czwartek ktoś trafi na pączka z migdałem, czeka go wielkie szczęście.Dawniej gospodynie przygotowywały pączki własnoręcznie, a umiejętność ich smażenia była uważana za oznakę dobrej gospodyni. W niektórych regionach Polski istnieje tradycja wzajemnego częstowania się pączkami – odmawianie uznawane jest za zły omen.

Współczesne Obchody

Dziś Tłusty Czwartek to prawdziwe święto cukierników. W Polsce w tym dniu zjada się nawet 100 milionów pączków [4]. Popularne są również konkursy na najsmaczniejsze wypieki oraz bicie rekordów w jedzeniu pączków na czas. Tłusty Czwartek to prawdziwa uczta dla łasuchów. Największą popularnością cieszą się pączki w różnych wariantach: od tradycyjnych z różą, przez nadziewane budyniem, czekoladą, ajerkoniakiem, aż po nowoczesne wersje z pistacjami, solonym karmelem czy egzotycznymi owocami. Nieodłącznym elementem są także faworki (chrust), które doskonale komponują się z kubkiem gorącej herbaty. Według statystyk przeciętny Polak zjada w tym dniu od 2 do 5 pączków, a cukiernie przygotowują miliony sztuk, by zaspokoić apetyt klientów.

"Lepszy pączek w dłoni niż dieta na dachu."

Tłusty Czwartek to dzień łączący historię, tradycję i przyjemność ze spożywania słodkości. Pomimo zmieniających się czasów, zwyczaj jedzenia pączków pozostał niezmienny, a jego znaczenie w kulturze polskiej wciąż jest bardzo ważne. Tłusty Czwartek to święto, które łączy tradycję z nowoczesnością. Choć jego forma zmieniała się na przestrzeni lat, idea pozostaje ta sama – to dzień radości, wspólnego biesiadowania i kulinarnego szaleństwa. Jak głosi stare przysłowie:

"Kto w Tłusty Czwartek pączka nie zje, ten cały rok będzie miał pod górkę."