Drugi Dzień Bożego Narodzenia -Dzień Świętego Szczepana - tradycje, symbolika i współczesne oblicza

Drugi dzień Bożego Narodzenia, obchodzony 26 grudnia, to święto znane w tradycji chrześcijańskiej jako Dzień Świętego Szczepana, pierwszego męczennika Kościoła. Jest to czas refleksji, wdzięczności i kontynuacji bożonarodzeniowych obchodów, które w zależności od kraju przybierają różne formy.

Tradycje i Symbolika Święta

Historia i znaczenie liturgiczne

Święty Szczepan był jednym z pierwszych diakonów Kościoła, wybranym do pomocy ubogim w Jerozolimie. Jego męczeńska śmierć poprzez ukamienowanie stała się symbolem odwagi i wierności wierze chrześcijańskiej [1]. Dzień jego wspomnienia został ustanowiony w IV wieku i od tego czasu stanowi integralną część obchodów bożonarodzeniowych [2].

Ewangelia na drugi dzień Bożego Narodzenia pochodzi z Ewangelii według św. Mateusza (2,13-18), która opisuje zbrodnię Heroda, który, w obawie przed narodzonym Mesjaszem, kazał zabić wszystkie dzieci w Betlejem poniżej dwóch lat. Ewangelia ta koncentruje się na radosnym wydarzeniu narodzin Zbawiciela, ale także ukazuje martyrologię dzieci betlejemskich, która stanowi tło do obchodów Dnia Świętego Szczepana, czyli dnia męczeństwa.

Tradycje w Europie

• Polska: Drugi dzień świąt w Polsce to czas odwiedzin rodzinnych i spotkań towarzyskich. W tradycji ludowej 26 grudnia wiązał się z kolędowaniem oraz występami grup kolędniczych, które odwiedzały domy z życzeniami pomyślności [3].

• Wielka Brytania: Znany jako Boxing Day, dzień ten poświęcony jest obdarowywaniu prezentami osób potrzebujących oraz służby. Tradycja ta wywodzi się z czasów wiktoriańskich, kiedy bogatsi rozdawali datki w specjalnych pudełkach (stąd nazwa) [4].

• Niemcy i Austria: Organizowane są polowania świętego Szczepana oraz występy chóralne w kościołach, które mają na celu uczczenie wspomnienia męczennika [5].

Symbolika święta

Dzień Świętego Szczepana symbolizuje odwagę, pomoc bliźniemu i wspólnotę. W tradycji katolickiej nawiązuje do aktu miłosierdzia oraz gotowości do poświęcenia w obronie wiary. Święty Szczepan, diakon i męczennik, jest patronem m.in. wszystkich diakonów oraz ludzi zajmujących się charytatywnym wsparciem innych. Zginął śmiercią męczeńską w Jerozolimie, kamienowany przez tłum za swoją wiarę w Chrystusa. Jego postać w tradycji katolickiej uosabia poświęcenie dla religii i gotowość do obrony swoich przekonań nawet w obliczu śmierci. W Polsce Dzień Świętego Szczepana tradycyjnie łączony jest z obdarowywaniem się prezentami, odwiedzinami rodzin, a także specjalnymi modlitwami za męczenników Kościoła.

Współczesne Oblicza Dnia Świętego Szczepana

Globalne obchodzenie dnia

W wielu krajach dzień ten stał się bardziej świecki, z naciskiem na relaks, rodzinne spotkania oraz wydarzenia sportowe.

• Australia i Nowa Zelandia: Drugi dzień świąt to czas regat żeglarskich i rozgrywek krykieta, które przyciągają tłumy [6].

• Kanada i USA: Dzień Świętego Szczepana nie jest oficjalnym świętem, ale Boxing Day oznacza początek wyprzedaży poświątecznych, które cieszą się ogromną popularnością [7].

• Skandynawia: W Norwegii i Szwecji dzień ten nazywany jest „Andre juledag” i upływa na rodzinnych spotkaniach oraz aktywnościach na świeżym powietrzu, takich jak narciarstwo [8].

  
  

Wpływ kultury masowej

Współczesne media i globalizacja wpłynęły na charakter święta. W wielu miejscach Boxing Day to dzień zakupów, promocji i wydarzeń sportowych, tracący powoli swoje pierwotne religijne znaczenie [9].

Tradycje polskie związane z Dniem Świętego Szczepana

1. Kolędowanie – W Polsce tradycyjnie drugi dzień Bożego Narodzenia to czas kontynuowania kolędowania. W niektórych regionach Polacy odwiedzają rodzinę i przyjaciół, śpiewając kolędy i składając życzenia świąteczne.

2. Poświęcone wina i zwierzęta – W tradycji polskiej w drugi dzień świąt święci się wino, które miało szczególne znaczenie w liturgii, a także zboża, które symbolizowały pomyślność rolników w nadchodzącym roku. Ponadto, w wielu regionach poświęcano zwierzęta hodowlane, szczególnie te, które miały służyć w gospodarstwie.

3. Spotkania rodzinne – Dzień Świętego Szczepana to również czas, kiedy Polacy za granicą i w kraju spotykają się z rodziną i bliskimi, aby wspólnie świętować i uczestniczyć w mszy świętej.

4. Święcenie chleba – Kolejną tradycją jest święcenie chleba, który miał zapewnić pomyślność i ochronę przed złem. Jest to gest wyrażający wdzięczność za Boże błogosławieństwo i dar życia.

   
   

Drugi Dzień Bożego Narodzenia Polonii i Polaków za granicą

W Polsce i w wielu krajach polonijnych jest to dzień szczególny, ponieważ łączy w sobie radosne świętowanie Bożego Narodzenia z tradycjami religijnymi i ludowymi.Polacy mieszkający za granicą kultywują tradycje związane z Dniem Świętego Szczepana, łącząc je z lokalnymi zwyczajami. Wspólne kolędowanie, udział w mszach świętych oraz organizacja spotkań w gronie Polonii pomagają podtrzymywać więzi z ojczyzną i tradycjami [10]. Dzień Świętego Szczepana dla Polonii ma wyjątkowe znaczenie. W wielu krajach, w których żyją Polacy, obchody tego dnia są bardzo ważnym momentem w życiu społeczności. W Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Wielkiej Brytanii czy Australii Polacy w tym dniu organizują msze święte, spotkania towarzyskie, a także wspólne świętowanie Bożego Narodzenia w polskich tradycjach. W niektórych miejscach organizowane są także występy kolędników, którzy odwiedzają domy Polaków, a także przedstawienia teatralne o tematyce bożonarodzeniowej.

Drugi dzień Bożego Narodzenia, znany jako Dzień Świętego Szczepana, łączy w sobie głęboką symbolikę religijną, lokalne tradycje oraz współczesne elementy. Jest to czas, który przypomina o wartościach takich jak miłość, wsparcie dla innych i wspólnota, a jednocześnie pokazuje, jak tradycje mogą ewoluować w dynamicznym świecie.

Przypisy

1. „Żywoty Świętych”, Encyklopedia Katolicka, 2021.

2. Kowalski, J., „Historia chrześcijańskich świąt”, Kraków 2019.

3. Nowak, A., „Polskie zwyczaje ludowe”, Warszawa 2018.

4. „Boxing Day – A British Tradition”, British Heritage Magazine.

5. „Traditionen zu Weihnachten und Stephanstag in Deutschland”, German Cultural Studies, 2020.

6. „Australian Christmas Sports Traditions”, Sydney Herald, 2021.

7. „Boxing Day Sales in North America”, Retail Today Magazine, 2022.

8. „Christmas Traditions in Scandinavia”, Nordic Culture Encyclopedia.

9. „Cultural Shifts in Christmas Celebrations”, Global Times, 2021.

10. „Polonijne obchody świąt”, Polonia w Świecie, 2023.